Мактаб — интернатда ювиниш хонаси таъмирлаш бўйича
Мактаб — интернатда ювиниш хонаси жорий таъмирлаш бўйича Пудратчи ташкилотлар учун эълон бюджетдан ажратилган маблағ 32000.0 минг сўм смета хужатлари 32023.0 минг сўм
Мактаб — интернатда ювиниш хонаси жорий таъмирлаш бўйича Пудратчи ташкилотлар учун эълон бюджетдан ажратилган маблағ 32000.0 минг сўм смета хужатлари 32023.0 минг сўм
The name ofZahiriddin MuhammadBabur in thehistory of Uzbekistan is on a par with such political figures and military leaders as Jaloliddin Manguberdi, Amir Timur, Ulugbek, Alisher Navoi. A direct descendant of Timur, Babur created an empire of Baburids in India (in the westernsources it is known as Mughal Empire) and was a loyal son of his country and the rest of his life he was fighting for its welfare and prosperity.Babur was the son of the Timurid prince Umarsheykh, the ruler of the Fergana region. He was born in 1483. At the age of 12 years, resulting in the tragic death of hisfather, he became the new ruler and started a brutal struggle for power in Mawarannahr. During 1494-1496, while stilla teenager, Babur participated in the battles of Samarkand, where he first met on the battlefield with his most powerful enemy, Sheybani Khan, who had an enormous impact on the fate of Babur.Most of his life Babur spent in military campaigns and battles. He tried unsuccessfully to unite the separated regions of Mawarannahr and create a new great state of Temurids. His dream was realized in India, where he went with his troops in 1526. Babur succeeded in laying the basis for the Great Mughal Dynasty in India, which had existed for about 300 years. His ideas preached the establishment of harmony among the peoples and spread of education among the general population.Along with his military and political activities Babur was a great poet, whose rubais (lyric quatrains) delight and inspire many people even today. He wrote one of the most famous oriental works in world literature: “Baburnama”.»Baburnama» is personal letters of Babur, which he has kept throughout life and collected in one work. «Baburnama” is not only a description of the personal life of the author, but also a valuable source for studying the history, culture and life of the peoples, flora and fauna of various areas visited by Babur.Babur was one of the greatest men of his time. Creating one of the most powerful empires in the history of the East, he, nevertheless, remained an ardent patriot of his country at heart and the rest of his life tried to establish diplomatic and friendly ties with his native city ofAndijan.Today Andijan people proudly pronounce the name of Zahiriddin Muhammad Babur and honor his memory. The town has a monument to Babur, as well as the House of Babur, which has been preserved to our time.
Nazarov Inomjon
Захириддин Мухаммад Бабур
(14.02.1483, Андижан-26.12.1530, Агра)
Великий поэт и писатель, государственный и общественный деятель, ученый – энциклопедист, лингвист и литературовед.
Биография
Наш соотечественник, один из последних тимуридов Захириддин Мухаммад Бабур занимает почетное место в мировой плеяде светил науки, культуры, искусства, общественно – политической деятельности. Его отец –Умар Шейх Мирза, внук эмира Тимура, был правителем Ферганского удула. Мат кутлуг Нигарханум была дочерью правителя Ташкента Юнусхана. Бабур родился 14 февраля 1483 г. в Андижане, умер 26 декабря 1530 г. в Агре. Образование получил при дворе, с раннего детсва в нем пробудился интерес к науками и поезии. Его наставником был известный ученый и мыслитель Ходжа Мавлоно Калон.
В июне 1494 г. после трагической гибели своего отца двенадцатилетний Бабур был провозглашен правителем. В 1500 г. с двумястами сорока солдатами шестнадцатилетний Бабур во второй раз ненадолго покорил Самарканд.
Затем для Бабура начались годы скитаний. Оставшись без войск и лишившись престола, он метался между Джиззаком и Ура – тепой, Мастчахом и Ташкентом, Пскентом и Ангреном, Паркентом, Ошем и Ахсикентом. Затем он направился в Афганистан.
В 1504 г. Бабур овладел Кабульской крепостью и подчинил ее своей власти. С 1504 по 1526 годы Кабулом правил сам Бабур, затем – его сын Камран Мирза. В течение 1519 – 1525 годов осуществил несколько военных экспедиций в Индию. В апреле 1526 г. в бою близ местности Панипат Бабур, в распоряжении которого была двенадцатитысячная армия, разгромил войско Ибрагима Луди. В дальнейшем подчинил территории, лежащие вплоть до границ Бенгали и перевел столицу своего государства в Агру, заложив основу будущей могущественной империи.
После смерти Бабур был похоронен в Агре, но согласно собственному завещанию поэта и правителя, в 1533 г. его останки были перенесены в живописный район Кабула, носящий название “Cад Бабура” (“Боғи Бобур”).
Основное научно – литературное наследие
Бабур – наме – мемуары
Рисолаи харб – трактат по военному делу
Дивани Бабур – сборник стихотворений
Мубаййин – трактат по фикху
Трактат об арузе – трактат по стихосложению
Хатти бобурий – один из вариантов арабского алфавита для узбекского языка
Рисолаи мусика – трактат по музике
Рисолаи волидия – перевод философско – суфийского сочинения Ходжа Ахрара на узбекский язык
Вклад в мировую цивилизацию
Жемчужиной письменного наследия Бабура, бесценным историко – литературным произведением, принесшим ему мировую славу, несомненно, является “Бабур — наме”. Бабур – один из великих мастеров художественного слова, внесший – огромный вклад в развитие узбекской литературы и мировой цивилизации. Его научно – литературное наследие, особенно, уникальный энциклопедический труд “Бабур — наме ”, содержащий ценнейшие сведения по истории, географии, этнографии, флоре и фауне, народам, языкам и быту населения Центральной Азии, Афганистана, Индии конца XV- начала XVI веков, по сей день вызывают большой интерес во всем мире.
Бессмертные литературно – художественные и научно – исторические произведения Бабура выдержали испытания временем и вошли в историю мировой культурқ как достояние нашего народа. После обретения Узбекистаном независимости его произведения обрели новую жизнь и продолжают служить делу духовного обогащения и воспитания человека. Творчество Захириддина Мухаммада Бабура, вошедшее в золотой фонд мировой культуры, является историческим достоянием и гордостью нашего народа.
Мировое признание
Дж. Неру в своей книга “Открытие Индии”, характеризуя Бабура, писал: “Бабур – личность обаятельная. Типичный представитель эпохи Возрождения, он отличался смелостью и предприимчивостью. Он был поклонником искусства и поэзии, любил наслаждаться жизнью”.
Научно – исторические труды и литературно — художественные произведения Бабура переведены на десятки языков мира. Огромный интерес к творческому наследию нашего соотечественника не угасает на протяжении столетий. Его изучают исследователи разных стран, ему посвящены сотни научных трудов, художественных произведений и фильмов, в его честь открыты музеи. Свыше 70 докладов о жизни и творчестве Бабура и бабуридов, питающих современное общество благотворными идеями, было представлено на недавно состоявшейся международной конференции ведущими отечественными бабуроведами, учеными вузов и представителями колледжей Узбекистана, а также иностранными исследователями. В ее рамках состоялась презентация “Энциклопедии Бабура”, ставшей логическим итогом многолетних научных изысканий. Она включает в себя результаты важнейших исследований, посвященных жизненному пути Бабура, его произведениям, сведениям об исторических личностях, упомянутых в “Бабур – наме”.
Учительница русского
языка и литературы ГСШИ № 28
Алтынкульского района
Норалиева Гулизебо Турсунбаевна
Betakror ijodkor ijodida takror
Muhammad Yusuf she`rlaridagi har bir tasvir ,har bir chizgi jimjimadorlik, balandparvozlikdan holi sodda,teran, xalqona so`zlar orqali berilgan.Shoir she`rlarining o`qimishliligini ta`minlaydigan vositalar talaygina.Bu vositalar orasida takrorning o`rni beqiyosdir.Shoir takrorning barcha ko`rinishlaridan unumli foydalangan. Chunonchi , uning ijodida allitratsiya quyidagi shakllarda namoyon bo`ladi.
Buramoltol bog`da sizni ko`rdim qaydanam,
Bir boqdimu bilmam nedir uzildi jondan.
“b” undoshi takrori
Kambag`alning kuni qursin ekan.ko`rdik,
Miskin edik ,yana ikkov miskin bo`ldik.
“k” undoshi takrori
Shoir ijodida barcha unli va undosh tovushlar birdek takrorlanadi.
Suluvlarda suluv bir qiz sochim silar,
Yuragimni yo`lbarslarga yediraman.
Ijodkor o`zbek xalqi falsafasini chuqur anglagan holda tilimiz imkoniyatlaridan to`g`ri foydalanib o`z ijodida so`z takroriga keng yo`l berdi.So`z takrori misralarning turli o`rinlarida turli miqdorlarda namoyon bo`ladi. Masalan so`z takroriga asoslangan tardi aks sa`nati (mohiyati so`zlarni o`rni almashgan ,teskari holda takrorlanishi) ijodkor she`rlariga o`zgacha jarangdorlik baxsh etadi.
Biz baxtli bo`lamiz hudo hohlasa,
Hudo hohlamasa uchrasharmidik.
She`riy sa`nat “hohlasa – hohlamasa” so`zlari orqali aks
etyapti.
Meni Laylo tushungaydir,
Sen ey jonon,tushunmaysan.
Quyidagi misralar orqali esa shoir o`zining dastlabki fikridan qaytib,uni yanada kuchaytiryapti.
Boy buvamning oshi bor,
Oshi to`la toshi bor.
Boy qizining biz g`arib,
Qul bilan na ishi bor.
She`rda mazmun banddan bandga ko`chgan holda kuchayib ketyapti. Bu ma`no kuchayishiga,shoir bandlarda so`zlarni takrorlash yoki so`zlarning bo`lishsiz shaklini takrorlab qo`llash orqali erishgan:
Ketaman-ketaver,
O`ptirmas-o`pgan-o`ptirsa ham o`pmasman,o`psam
G`arib –qul-qulga
Kambag`alni-kambag`al kabilar.
Bu she`rda biz takrorning badiiy-estetik funksiyasini ko`rishimiz mumkin. Masalan ma`noni kuchaytirib ifodalash:
Qizlarhonim qizlarnin sarasidan,
Muchchi olsam qoshlaring orasidan.
Arazlasa aylanay arazidan-
Qizlarhonim qizlarning sarasidan.
Bu she`r “Qizlarhon ” deb atalgan bo`lib,unda “qizlarhonim” so`zi har bir bandda 1-2 martadan takrorlanadi.Yuqoridagi bandda so`zni 2 marta takrorini ko`rishiniz mumkin.Bundan tashqari bandda birinchi misra band ohirida ham takrorlanyapti.Bunga sabab bu band she`rning birinchi bandi ekanligi.Shoir misra takrori,so`z takrori bilan ma`noni kuchaytirgan.
“Sog`indim” she`rida esa “sog`indim ” so`zi ochib berish ,she`rning asosiy maqsadi va g`oyasini ko`rsatish,yaqqol aks ettirish uchun ishlatiladi.
She`riyat,
Ey bevafo sanam!
Qo`llaringdan mahkam tutarman,
Sendan har bir narsani kutarman,
Sen bir malham,
Sen bir shirin g`am.
Bu takror orqali shoir o`z fikrini yo`naltirilganligini bildiryapti.She`r davomida ham shu murojat etish ma`nosin saqlab qoladi.
Nahoringda paxta, shomingda paxta
Ayvoningda paxta, tomingda paxta
So’z takrori sintaktik usullardan biri bo’lgani uchun u fikrni ta’kidlab,takrorlash hususiyatiga ega.Parchada’’paxta’’ so’zi 4 marta takrorlanyapti.Bunda takrorlanayotgan so’z hayotda qanchalik muhim predmet ekanligini anglash mumkin.Yana she’rda ma’no, ya’ni mantiqiy takrorni ham uchratamiz.Bunda ma’no kuchayib bormoqda.Pastdan tepaga qarab o’syapti;
Nahor-shom
Ayvon-tom bu so’zlar bir-biriga ham ma’no, ham mantiq jihatdan bog’langan.Shakl va mazmun mukammalashishi she’rlar betakrorligini oshiradi.
So’z takrorida birdaniga bir necha so’zning takrori ham uchraydi.Fikrimiz isboti ijodkor she’rlarida ham ko’rinadi.
Yomon ko’z tosh yorar der,
Yomon do’st bosh yorar der.
Yomon erkak to’y buzar
Yomon ko’z uy buzar der.
Bu she’rda qofiyani,ohangdoshlikni vujudga keltirish uchun ham takror ishlatilgan.
Muhammad Yusuf she’rlarida so’z qo’shimchalari o’zgargan,ammo o’zaklar takrori ham bor. Lekin bu holatda ma’no zidlanadi.Masalan;
Qayg’urguncha qayg’urgin,
Qayrilmasga qayrilma.
Vafosizga berilib,
Vafolidan ayrilma!… She’riy parchada 3ta o’zakdosh so’z zidlashyapti.
Xulosa qilib aytganda,Muhammad Yusuf so’z takrori orqali she’rning g’oyaviy maqsadini ochib beradi.Ko’p o’rinlarda biror so’zning takrori she’r sarlavhasini ham belgilab beradi.
Oh mening ortimda ovvora onam,
Bir parcha yuragi ming pora onam.
Har baloni ko’rib yorug’ dunyoda
Toshkanni ko’rmagan bechora onam.
El sevgan shoirning betakror va yoqimli ijodi adabiyotga oshno xalq qalbidan chuqur joy egallab bo’lgan.Biz ko’p yillar Muhammad Yusuf she’rlarini takror va takror o’qiyveramiz.
Betakror ijodkor ijodida takror
Mana takror keldi gul bahor
Yana takror gul ochdi g’uncha
Vale sensiz qolgandi jahon
Dilda sog’inch uyg’ondi takror
Darhaqiqat, qariyib 15 yil bo’libdki, o’zbekning asl she’riyat ixlosmandlari bahorning aprel oyini bir sog’inch va xo’rsinish bilan qarshi oladilar. Bu sog’inch va dilgirliklarga sababchi betakror ijodkor, albatta, o’zbek o’g’loni, noyob iste’dod sohibi ustoz Muhammad Yusufdir.
Biz adabiyot ixlosmandlari shoir ijodini qancha ko’p o’rgansak ham ijodkorlarning qalb tug’yonlari so’ngsiz va ko’ngil maxzani tubsiz ekanini anglayveramiz. Buyuk bir ijodkor yaratgan ummon ming-ming havaskor sho’ng’ishiga yetgulik chuqurdir. Shu bois Muhammad Yusuf ijodi ham takror o’rganilishga loyiq.
Andijon farzandi she’rlaridagi jilva va o’ziga xoslikni anglash uchun adabiyot vakili, ijodkor yoki ziyoli bo’lish shart emas. Oddiy kitobxon muxlis ham buni ko’ra oladi. Adib ijodini bunday yetuklikka olib keluvchi unsurlar juda ko’p. She’rlarning ohangdorligi, insonni o’ziga tortishi beqiyos mazmun va jarangdor shaklning uyg’unligidadir. Mazmun va shaklga o’zgachalik qo’shgan badiiy san’atlar ichida yetakchilik qilishga loyiq san’atlardan biri takror hisoblanadi. Muhammad Yusufgina emas, balki barcha ijodkorlarning nazmida takrorning bir qancha turlari uchraydi. Tom ma’noda takror lirikaning asoslaridan biridir. Barmoq vaznidagi bo’g’inlar sonini takroridan tortib to unli va undosh tovushlar takrori, so’z, jumla, band takrori ham bu san’atning ko’rinishlaridir.
Muhammad Yusuf o’z ijodida badiiy san’atlardan mahorat bilan foydalangan, ayniqsa, takror san’atini she’rlariga ustalik bilan singdira olgan. Shoir she’riyatida takrorning allitratsiya, assonans, anafora, epifora, qaytarish san’ati, tardi aks, musalsal, misra va band takrori turlari mavjud.
Bu beshafqat,
Bu beozor dunyoda
Bu shunday keng
Bu shunday tor dunyoda
Kimlar kelib
Kimlar ketar dunyoda,
Qo’ng’izning ham Vatani bor dunyoda
Nega yig’lar qirimtatar dunyoda?…
Bu she’r bandida takrorning bir necha ko’rinishlarini uchratamiz.
Dastlab she’rni o’qiganda takrorning anafora turi ko’zga yaqqol tashlanadi. Ya’ni bu ko’rsatish olmoshi aynan o’z ma’nosida 4 misra boshida 4 marta takrorlanyapti.Bunda takrorning estetik funksiyasi ishora, ko’rsatish, ajratib ko’rsatish ma’nolarini kuchaytiryapti. Band shu qadar ohangdor, jarangli va ta’sirchanki, bunga she’riy sintaksis sabab bo’lgan. She’rdagi har ikki ketma-ket misralarda alletratsiyani ham uchratamiz. Masalan: b, sh, k, d, y undoshlari takrori.
Shoir she’rlarida epifora-misra so’nggida so’z va so’z birikmalarning takror holda qo’llanishi ham ijodkor mahoratini ochib beruvchi bir qirradir.
Ota desam bag’ri-dilim yonaverar,
Kunim yonar, oy-u yilim yonaverar,
Mozorida qo’ygan gulim yonaverar,
Tutunlarga to’lib ketgan osmonim bor.
Bu she’riy parchada takrorning gradatsiya turi ham bor. Kun-oy-yil tarzida ma’no kuchyishi sodir bo’lyapti.
Bu kabi uslubiy san’at va usullar yordamida she’r jilovlanib, ohangdorligi ortib, she’riy nutqqa xoslikni saqlab qoladi. Muhammad Yusuf lirikasida so’z takrori eng ko’p uchraydigan takror turi hisoblanadi. Bu takror ijodning ta’sirchanligini, ma’no nozikliklarining yaqqol sezilishini, xalqchil va serjiloligini oshiradi. O’zbek tilining cheksiz imkoniyatlarini ko’rsatib beradi. Muhammad Yusuf she’rlarining kuyga solinib, xalq tilidan tushmasligi ham shundadir.
Tajriba yoki tavsiya rukni ostida.
Ona tili darslarida mavzuga mos metodlar qo’llash
Biz pedagoglar muqaddas hisoblangan darslarimizni sifati va samarasini muntazam nazorat qilib borishimiz lozim. O’tilajak har bir mavzu ilm talab o’quvchilar onggida muhrlanib qolishi uchun mavzuga mos noan’anaviy usullardan keng foydalanishimiz kerak. Masalan: 5-7-sinflar o’rtasida boshqa fanlar bilan bog’lash orqali mavzuni tushuntirish, qiyoslash – solishtirish usuli, “ T- chizma “ usuli, “Ma’lumotlar zanjiri” usullari yaxshi natija beradi.
Namuna: “Ma’nodosh so’zlar qatorida bosh so’z” mavzusi matematika faniga bog’lab tushuntirildi. Bunda ma’nodosh so’zlar “ x – y ” chizig’iga y- o’qi yo’nalishida joylashtiriladi. Bosh so’z [0] + raqamiga qiyoslanadi, ya’ni betaraf (neytral) so’z ekanligi tushuntiriladi. Bu esa [0] matematikada musbat, manfiy tomonga ham tegishli emas ekanligi ta’kidlanadi. Ijobiy bo’yoqdorlik – manfiy tomonda ko’rsatiladi. Sozning ma’no nozikliklari ham nazardan chetda qolmaydi. O’quvchilarning o’zlashtirish, gaplar tuzishda so’zni to’g’ri tanlashidan, mashqlarni ikkilanmay aniq bajarishidan, bosh so’zga ko’p va tez misollar keltira olishidan aniqlashimiz mumkin. Yana ona tili darslarida “Qoida keltirib chiqarish” usuli ham yaxshi samara beradi. Bunda: O’quvchilar darsliklari yopib qo’yiladi va sinf taxtasiga yozilgan yangi mavzu so’zlariga birma-bir ta’rif beriladi. Mavzuga oid asosiy tushunchalar sanab o’tiladi. Yangi mavzu og’izaki tarzda o’tilgan mavzuga bog’lab tushuntiriladi. So’ng 6-7 daqiqa vaqt beriladi, O’quvchilar qoida daftariga tushungan va eslab qolgan ma’lumotlarini, qoida shaklida yozadilar. Birinchi yozib bo’lgan o’quvchi o’qib beradi. Yana 3-4 nafar o’quvchi qoidani o’qiydi. Keyin darsliklar ochilib qoidalar solishtiriladi. Darslikda berilgan qoidaga mazmunan yaqin qoida tuzgan o’quvchilar rag’batlantiriladi.
Dars jarayonida sinf kesimiga, o’quvchilarning bilim salohiyatiga va mavzuga mos metod qo’llash ko’p izlanish va darslarda tinimsiz tajribalar olib boorish haqiqiy pedagoglik salohiyatining oshishiga olib keladi.
Andijon viloyati Oltinko’l tumanidagi
28-DIMI ona tili va adabiyot fani
o’qituvchisi Nilufarxon Nazarova
Oltinko’l tumanidagi
28- davlat ixtisoslashtirilgan maktab -internatining
Tarix fani o’qituvchisi Usmonova Zamiraxonning
«Ustoz va murabbiylar kuni» uchun
tayyorlagan tadbir
ssenariysi
Yuklab olish uchun Bu yerga bosing
Oltinko’l tumanidagi
28- davlat ixtisoslashtirilgan maktab -internatining
Ona tili va adabiyot fani o’qituvchisi
Yunusova Ma’sudaxonning
«Zulfiyaxonim 100 yilligi» uchun
tayyorlagan «Zulfiyaxonim izdoshlari» tadbir
ssenariysi
Yuklab olish uchun Bu yerga bosing
9-fevral kuni kuni maktab-internatimizda so’z mulkining sultoni Mir Alisher Navoiyning tavalludining 574 yilligi munosabati bilan tadbir o’tkazildi. Tadbirda lavhalarni ushbu fotojamlanmada ko’rishingiz mumkin.